فصلنامه دانشکده بهداشت و

زمینه و هدف: مشارکت اجتماع و والدین در طرح های تکامل همه جانبه کودکی (ECD) مورد تاکید قرار گرفته است. این مقاله به درس آموخته های طرح مزدک برای درگیر کردن اجتماع در برنامه ی پایش و ارتقاء تکامل کودکان می پردازد.

روش کار: پژوهش مشارکتی مبتنی برجامعه (CBPR) از نوع تحقیقات نظام سلامت(HSR) است. خانوارهای ساکن در غرب محله ایوانک جامعه هدف طرح بوده و300 نفر از کودکان تحت پوشش قرار گرفته اند. کلیه مراحل طرح با مشارکت گروهی10 نفره از خانم­های داوطلب محلی (رضاکاران) که هریک 30 نفر تحت پوشش دارند، انجام شد. پس از 9 ماه از اجرای طرح طی دو بحث گروهی متمرکز (FGD) و یک ارزیابی تلفنی با 50 نفر از والدین موانع و چالش­های مشارکت مردم بررسی شد.

نتایج: سه سطح درگیر کردن مشارکت اجتماع محلی در این طرح صورت گرفته است: 1) ادغام و پیوند دادن خدمات و برنامه های موجود در سازمان­های اجتماع 2) ایجاد سازماندهی واسطی از مردم برای تسهیل درگیرکردن اعضای جامعه (رضاکاران) 3) درگیر کردن خود والدین در فرایند پایش و ارتقاء تکامل کودکان. موانع مشارکت فعالانه تر والدین عبارتند از: اشتغال مادران؛ تعدد فرزندان؛ ممانعت پدر یا دیگر اعضای خانواده؛ تعطیلات و بدی هوا؛ زیاد بودن افراد تحت پوشش هر رضاکار و عدم امکان شناخت و ارتباط عمیقتر با مادران؛ نامنظم بودن پیگیری، و اختلافات سنی و تحصیلی داوطلبان با افراد تحت پوشش؛ تعویض و ناپایداری رضاکاران.

نتیجه گیری: اعتمادسازی، جلب مشارکت و توانمندسازی مردم و سازمان­های دولتی/غیردولتی از مهمترین چالش­های اینگونه اقدامات است. این تجربه نشان می­دهد می­توان از طریق انتخاب برنامه مورد علاقه و اولویت مردم و استفاده از ابزاری که بکارگیری آن برای آنها ساده و دلپذیر است (آلبوم تکامل)، استفاده از تکنولوژی های روز برای تسهیل ارتباطات و انتخاب داوطلبین سازگار با شرایط اجتماعی مردم و نهایتا ارتقاء انگیزه داوطلبان برای پایداری فعالیت­ها شانس موفقیت را افزایش داد.